Oficjalne zawiadomienia obywateli
Zgodnie z art.304§1 kpk. Każdy obywatel ma społeczny obowiązek zawiadomienia organów ścigania o przestępstwach ściganych z urzędu. Jak z tego wynika, obywatel, który nie zawiadomił organów ścigania o takim przestępstwie nie będzie ponosił odpowiedzialności karnej. Wyjątek stanowi art. 240 §1 kk., który nakłada na każdego, kto uzyska wiadomość o przestępstwach określonych z art. 118, 127, 128, 130, 134, 140, 148, 163, 166, 252 kk., prawny obowiązek niezwłocznego zawiadomienia organów ścigania o ww. przestępstwach. Informacje o przestępstwie obywatel może składać ustnie lub pisemnie.
Sposoby dokumentowania ustnych informacji o przestępstwie:
- protokół przyjęcia ustnego zawiadomienia o przestępstwie,
- protokół przyjęcia ustnego zawiadomienia o przestępstwie i wniosku o ściganie karne,
- protokół przyjęcia ustnej skargi o przestępstwie ściganym z oskarżenia prywatnego,
- notatka urzędowa,
- w przypadku niepełnego pisemnego zawiadomienia o przestępstwie sporządzenie protokołu przyjęcia ustnego zawiadomienia o przestępstwie.
Na protokół ustnego zawiadomienia o przestępstwie (protokół przyjęcia ustnego zawiadomienia o przestępstwie i wniosku o ściganie karne) dokumentuje się ustne informacje od:
- pokrzywdzonego,
- osoby postronnej,
- sprawcy przestępstwa, gdy nie występują przeszkody uniemożliwiające jego sporządzenie.
Po otrzymaniu informacji o przestępstwie należy zgodnie z art. 143 §1 pkt 1 kpk udokumentować w protokole przyjęcia ustnego zawiadomienia o przestępstwie i wniosku o ściganie karne. W związku z tym zawiadamiającego należy uprzedzić o odpowiedzialności karnej z art. 238 kk. – za zawiadomienie organu powołanego do ścigania o nie popełnionym przestępstwie lub z art. 234 kk. – za fałszywe oskarżenie, jeżeli wskazuje on sprawcę przestępstwa. Protokół taki sporządza się także wówczas, gdy o przestępstwie zawiadamia sam sprawca przestępstwa. (Tylko w części dotyczącej zawiadomienia bez przesłuchania w charakterze świadka).
Jeżeli otrzymujemy informację o przestępstwie ściganym na wniosek to w sytuacji, gdy nie składa jej pokrzywdzony, informację należy przyjąć na protokół a następnie zwrócić się do pokrzywdzonego o złożenie wniosku o ściganie karne, co jest warunkiem wszczęcia i prowadzenia postępowania przygotowawczego w tej sprawie. Natomiast, gdy informacja o takim przestępstwie złożona jest przez pokrzywdzonego, to informację tę i wniosek o ściganie przyjmuje się na protokół przyjęcia ustnego zawiadomienia o przestępstwie i wniosku o ściganie karne. Jednocześnie w tej sytuacji pokrzywdzonego należy pouczyć o treści art. 12§2 kpk.
W przypadku, gdy zawiadomienie o przestępstwie składa małoletni, to sporządzamy również protokół przyjęcia ustnego zawiadomienia o przestępstwie. Przy przestępstwach ściganych na wniosek pokrzywdzonego, od małoletniego pokrzywdzonego przyjmujemy zawiadomienie na ww. protokół, natomiast wniosek o ściganie może złożyć przedstawiciel ustawowy lub osoba, pod której stałą pieczą małoletni pozostaje.
Na protokóle przyjęcia ustnej skargi o przestępstwie ściganym z oskarżenia prywatnego dokumentuje się informacje od – pokrzywdzonego (wyłącznie).
W przypadku zgłoszenia przez pokrzywdzonego informacji o przestępstwie ściganym z oskarżenia prywatnego sporządza się protokół przyjęcia ustnej skargi o przestępstwie ściganym z oskarżenia prywatnego. Jeżeli pokrzywdzony nie zna sprawcy przestępstwa to obowiązkiem policjanta przyjmującego zawiadomienie jest udanie się na miejsce zdarzenia w celu ustalenia sprawcy przestępstwa, świadków zdarzenia oraz ewentualne zabezpieczenie dowodów.
Na notatkę urzędową dokumentuje się informacje od:
- pokrzywdzonego,
- osoby postronnej,
- sprawcy przestępstwa, jeżeli zachodzą przeszkody uniemożliwiające sporządzenie protokołu.
W sytuacji, gdy zawiadamiający o przestępstwie jest nietrzeźwy to informację o tym przestępstwie dokumentujemy poprzez sporządzenie notatki urzędowej, do której dołączmy inne dokumenty, jeżeli w związku z tą informacją dokonywaliśmy jakichś czynności. Zawiadamiającemu wręczamy wezwanie by stawił się do jednostki Policji natychmiast po wytrzeźwieniu.__
Jeżeli informacja o przestępstwie otrzymujemy telefonicznie to z takiej rozmowy sporządzamy notatkę urzędową, wzywamy zawiadamiającego do niezwłocznego stawienia się do jednostki Policji i następnie przyjmujemy zawiadomienie na protokół.
Gdy zawiadomienie o przestępstwie zostało złożone na piśmie, to:
- jeżeli zachodzi konieczność uzupełnienia zawiadomienia sporządzamy dodatkowo protokół przyjęcia ustnego zawiadomienia o przestępstwie,
- gdy obywatel w sposób wyczerpujący przedstawi na piśmie okoliczności przestępstwa, nie sporządzamy już ww. protokołu